TÜRKİYE’DEKİ DAL-TZABAL KÖYLERİ

1-Mezit. İnegöl/Bursa.

2-Güneykestane (Kodzarkıt). İnegöl/Bursa.

3-Osmaniye Kanlıkonak (Korakıt). İnegöl/Bursa.

4-Rüştiye (Koyakıt). İnegöl/Bursa.

5-Kestanealan (Kemsekıt). İnegöl/Bursa.

6-Gömcük-Güvemcik (Gedikpınar). İnegöl/Bursa.

7-Sultaniye (Kozaakıt). İnegöl/Bursa. Lokasyon olarak Gömcük köyüne yakın bir Abaza yerleşimi. Eskiden Kozba sülalesinden aileler yaşıyordu. Şimdi Abhaz aile kalmadı.

8-Karacakaya. İnegöl/Bursa.

9-Berzaniyakıt. İnegöl/Bursa. Yeniköy ile Rüştiye arasında bir yerleşim. Berzaniya sülalesinin köyü. Eskiden Abaza yerleşimiydi! Günümüzde Abaza aile kalmadı.

10-Tüfekçikonak (Çöçakıt). İnegöl/Bursa. Açöcaların köyü. İnegöl/Bursa. Eskiden Abhaz yerleşimiydi! Günümüzde Abaza ailesi kalmadı.

11-Uluabat. Karacabey/Bursa. Bu köy tamamıyla bir Tzabal köyü değildir. Kabardey ve Ubıh aileler yanında Tzaballı ailelerde mevcuttur.

12-Düzdağ. Bozüyük/Bilecik.

13-Nanedere. Bozüyük/Bilecik.

14-Alınca. Pazaryeri/Bilecik.

15-Sarnıç. Pazaryeri/Bilecik.

16-Büyük Elmalı. Pazaryeri/Bilecik.

17-Tandır. Tepebaşı/Eskişehir.

18-Taşköprü. Tepebaşı/Eskişehir.

19-Bektaşpınarı. Tepebaşı/Eskişehir.

20-Ağapınar. Odunpazarı/Eskişehir.

21-Karaalan. Odunpazarı/Eskişehir.

22-Ahalar (Ahiler). Sivrihisar/Eskişehir.

23-Yenice Kızılcaören. Merkez/Kütahya.

24-Aykırıkçı. Altıntaş/Kütahya.

25-Gülbahçe (Çerkes Tevfikiye). Yunusemre/Manisa. Köy, Marşan ailesi tarafından kurulmuştur.

26-Halkaçayır. Yıldızeli/Sivas. Köyde Abaza, Oset, Dağıstanlı aileler yaşamaktadır. Köyde Dal-Tzaballı ailelerde vardır.

27-Güven Köyü (Matsara). Merkez/Düzce. Köy, Marşan Hırıps Çapyak tarafından kuruldu. Tzaballı aileler dışında Bzıp, Guma gibi diğer Abhaz topluluklarına mensup ailelerde mevcut.

28-Karapınar (Hereçköy). Merkez/Sakarya. Köy, Marşan Hırıps ailesi tarafından kuruldu. Tzaballı aileler dışında diğer Abhaz topluluklarına mensup ailelerde vardır.

29-Döğüşbelen. Köyceğiz/Muğla. Köydeki Abhaz ailelerin içinde Dal-Tzabal kökenli aile sayısı çok fazladır. Tzaballı aileler dışında Ahçıpsa, Bzıp kökenli ailelerde mevcuttur. Ayrıca Muğla Fethiye’den 1810 göçmeni bazı Abhaz aileler sonradan Döğüşbelen köyüne yerleşmiştir.

ABHAZYA’DAKİ DAL-TZABAL KÖYLERİ (19.YÜZYIL)

DAL KÖYLERİ: 1-Ajara, 2-Kamgara, 3- Zıma, 4-Şüaku, 5- Varda, 6- Taps-yıpa Yıhabla, 7- Amçara, 8- Lata, 9- Dal, 10- Dgentsış

TZABAL KÖYLERİ: 1-Artsakhu, 2-Şühuatsaarhabla, 3-Amtkial, 4-Auşta, 5-Pşaur, 6-Gurzaul, 7- Vıntpır, 8-Nauş, 9-Beş-yıkuara, 10-Mramba, 11-Şüakuaran, 12-Abgara, 13-Campal 14-Pışüta, 15-Azantha, 16-Ablaxuara, 17-Abgıdzra, 18-Cegaşkar, 19-İwaa, 20- Nadaa, 21- Yüaa, 22-Kada, 23-Tsabalavuşta, 24-Saken

Dal ve Tzabal denilen yer Abhazya’da Kudrı (Kodor) vadisinin tüm dağlık bölgelerini kapsayan bölgedir. Dal denilen yer ise yukarı Tzabal’dır. Lata ve civarı olan bölge. Günümüzde resmi olarak Gulrıpş sınırları içerisinde bulunmaktadır.

1867 yılında bölge halkı sürgüne gönderildiğinde Dal ve Tzabal gruplarından vatanlarını terk etmek zorunda bırakılan hane sayısı 2503’dür. Bunun yaklaşık 600 hanesi Dal kökenli, 1900 hanesi Tzabal kökenlidir. 2503 hane, insan sayısı olarak 14,740 kişiye denk gelmektedir.

Dal ve Tzaballıların büyük çoğunluğu 1867 yılında Köstence, Varna gibi limanlar üzerinden Balkanların çeşitli bölgelerine iskân edilirken, bir kısmı da Trabzon, Samsun, Sinop, İzmit gibi limanlar üzerinden Anadolu’nun çeşitli yerlerine gönderilir. Tzabal ve Dal gruplarından 1867 yılında Balkanlara iskân ettirilenlerin geneli 93 harbi (1877-78 yılları) sonrası ikinci bir sürgüne tabi tutularak Anadolu ve Ortadoğu’ya gönderilir. 1878 yılı ve sonrasındaki süreçte Balkanlardan Anadolu’ya gönderilen grupların büyük çoğunluğu Bursa, Kütahya, Eskişehir, Bilecik gibi illerin sınırlarına iskân ettirilir.

Diasporada Dal ve Tzaballılar iç içe iskân etmişlerdir. Büyük çoğunluğu Eskişehir, Bursa, Kütahya, Bilecik il ve ilçelerinde toplu olarak yaşamaktadırlar. Türkiye’de bu illerde yaşayan Apsualar için Tzaballı tabiri kullanılır.

Ayrıca bazı Dal-Tzabal aileleri Sakarya, Düzce, İstanbul, Muğla, Manisa gibi illerde diğer etnografik gruplar ile karışık iskân edilmişlerdir.Ortadoğu’da özellikle Suriye’de Dal-Tzabal kökenliler çoktur.

Bu bilgileri kaynak göstererek kullanabilirsiniz!

Hazırlayan: Selçuk SIMSIM

28 Ocak 2022